قرآن

مطالبی در مورد قرآن

برای هر دانشمندی که به زبان عربی آشنا باشد، به عنوان اطلاع از یک کتاب بسیار مهم، شناختن قران لازم اسـت. زیرا کمتـر کتابـی را

می توان یافت که به اندازه ی قرآن مجید در تحوّل جوامع بشری و سوق آنها به سـوی تمـدّن واقعی تأثیر داشته باشد. گـوستا و لـوبـون

می نویسد:« اثر تمدّ نی و سیاسی اسلام واقعاً محیّر العقول است. مملکت عربستان در عصـر جاهلیـت عبارت بود از چند ولایت کوچک و

 یک عدّه قبایل خود سری که همیشه با هم مشغول جنگ خانگی و قتل و غارت بودند ولی در جریان یک قرن از ظهور پیامبر(ص)، دامنه

این دین از دریای سند تا « اندلس» وسعت پیدا نمود و در تمام ایـن ممالک که بیـرق اسلام در اهتزاز بود ترقیاتی که از هر حیث پیدا شد

در حقیقت حیرت انگیز بود. »

برای هرانسان مسلمانی شناختن قران یک وظیفه واجـب دینـی اسـت تا با قانون اساسی آیین خود آشنا گردد و از این منبع آسمانیِ نور و

حرارت معنوی، بهره مند گردد و اصـول فکری صحیح و اخلاق پسندیده و اعمال نورانی فردی و اجتماعی و و خلاصه راه و رسم ظاهری

و باطنی زندگی را از مکتبش بیاموزد. خداوند میفرماید:« پس ایمان بیاورید به خدا و رسولش و نوری که نازل کردیم.»

 اقسام شناخت قرآن

قرآن را چگونه می توان شناخت؟ و از چه راهی باید به این مقصود رسید؟ در پاسخ بایستی دید اگر مقصود این باشد که انتساب این کتاب

به انشاء کننده ی آن تا چه اندازه مقرون به یقین است، در این صورت این نحوه ی شناخت را، « شناخت سندی یا انتسایی» نامند.

اگر غرض دانستن محتوای ایـن کتـاب و نوع مطالب آن است، در این صورت این عمل « شناخت تحلیلی» نام خواهد داشت، امّا اگر نظر

تحقیق این مسئله باشد که افـکار عرضه شده در قرآن، ابتکاری است یا اقتباسی و تقلیدی، در این صورت این روش « شناخت ریشه ای»

خواهدبود.

 تعریف قرآن

قرآن کتابی آسمانی است که برای هدایت مردم نازل شده و از این هدایت به خروج از تاریکی به سوی نور تعبیر شده است،و در عین حال

معجزه پیامبر اسلام(ص) نیز می باشد.

دلیـل قسمـت اول: شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن للناس( سوره ی بقره آیه 185) ترجمه: (ماه روزه) ماه رمضان است که فرو فرستاده

 شـد در آن قـرآن، بـرای هدایت مردم ـ و اتبعو النور الذی انزل معه( سوره ی اعراف آیه 157) ترجمه: و پیروی کردند از نوری که با وی

( محمّد (ص) ) نازل شده است.

دلیـل قسمـت دوم: و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فاتوا بسوره من مثله و ادعوا شهدائکم من دون الله ان کنتم صادقین ـ فان لم

 تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التی و قودها الناس و الحجاره اعدت للکافرین( سـوره ی بقره آیه 22 ـ 23) ترجمه: و اگر در شک هستید، از

آنچه نازل کردیم، بـر بنـده ی خود ( محمد (ص) ) پـس بیاورید سـوره ای مانند آن را و دعوت کنید گواهان خود را غیر از خدا ( هرکس

باشد) اگر راست می گویید. ـ پس اگر نتوانستید و هرگز هم نخواهید توانست،پس بپرهیزید از آتشی که آتشگیره وهیزم آن انسان و سنگ

است که آماده شده است برای کافران.

 نزول مکرّر

علّا مه طبابایـی(ره) می نویسـد:« برخی از سوره ها مکرّراً نازل شده چنانکه گفته می شود که سوره حمد دو مرتبه نازل شد یک مرتبه در

مکه و یک مرتبه در مدینه، همچنین برخـی از آیات مکرّراً نازل شـده چنانکه آیه « فبای الاء ربکما تکذبان» در سوره رحمان، سی مرتبه

مکرّر شده وچنانکه دو آیـه « ان فی ذلک لایه و ما کان اکثر هم مؤمنین ـ و ان ربک لهو العزیز الرحیم» در سوره شعرا هشت فقره تکرار

یافته و گاهی یک آیه در بیشتر از یـک سـوره چنانکـه آیه« و یقولون متی هذا الوعد ان کنتم صادقین» در شش سوره مختلف وارد شده.

همچنین گاهـی جملـه ای معین در جایی آیه ی کامل و در جای دیگر جزء آیه است. چنانکه جمله ی« الله لا اله الا هو الحی القیوم» در

اول سوره ی آل عمـران آیه کامل ودر سوره بقره جزء آیه الکرسی است و غالب سوره وآیات یک مرتبه نازل گردیده و از یک محل تعدّی

نمی کند.»

 نام فارسی قرآن

قرآن را به فارسی « نُبی» و « نُپی» و « نُوی» گویند.

 آیه ها

هریک از جملات یا عبارات قرآن طبق تعیین حضرت محمّد(ص) «آیه» نامیده شده است.آیه در لغت به معنی نشانه است و جمع آن آیات

مـی باشـد. همـان طوری که هر پدیده ای از طبیعت آیت و نشانه ای از خدا است، هرجمله از قرآن مجید نیز نشانه ای از قدرت و حکمت

الهی می باشد. در زبان قرآن به معجزه نیز آیت اطلاق می شود، زیرا نشانه ای از قدرت نمایی آفریدگار منظور تصدیق پیامبر است.آیتهای

قرآن هم نشانه و هم معجزه است.

 تعداد آیات قرآن

درباره ی شماره ی آیات قـرآن مجیـد شش قول آمده است: « برخی گفته اندمجموع آیات قرآن 6000 آیه است و گفته شده 6204 آیه و

گفته شده 6214 آیه و گفته شده 6219 آیه و گفته شده 6225 آیه و گفته شده 6236 آیه است.»

« ... اهل هریک از این شش قول عدد خودرا از راه روایت به اثر صحابه می رسانند وآنگاه آن را روایت موقوفه شمرده به پیامبر اکرم(ص)

نسبت می دهند و از این روی جمهور، عدد آیات و تشخیص آیه را توفیقی می دانند.»

در پایان مصحف امیری روایتـی از علـی(ع) آورده اسـت که آن حضرت عدد آیات قرآن را 6236 آیه دانسته است و این روایت را از کتاب

« تحقیق البیان» و غیر آن نقل کرده است؛ به نظر می رسد این شمـاره بـر شماره های دیگر ترجیح دارد. منشأ اختلاف در آیات آن است

که یک جمله بلند را بعضی یک آیه و برخی دو آیه حساب کرده اند. یعنـی بـرای آنان معلوم نشده است که حضرت رسول (ص) در وسط

جمله وقف می کرده یا در آخرش؟ و وقف نکردنـش به جهـت اتّصال معنـی دو آیـه بوده یا به مناسبت عدم پایان آیه. به هرحال کسی به

کمتر از 6000 آیه قائل نشده و اکثریت قریب به اتفاق حداقل آن را 6200 آیه دانسته اند.

 شماره کلمات و حروف قرآن

قرآن مجید شامل هفتاد و هفت هزار و چهار صد و سی و هفت ( 77437 ) کلمه و سیصد و چهل هزار و هفتصد و چهل (340740) حرف

می باشد.

 سوره ها

تعداد معینی از آیات قرآن که مجموعاً دارای اسم خاص می باشند سوره نامیده می شوند. حداقل آیات در یک سوره 3 آیه، و حداکثر 286

آیه است.

هر سوره با« بسم الله الرحمن الرحیم»آغاز می شود و قرآن جمعاً 114 سوره داردکه اول آن سوره« حمد» وآخرش سوره« ناس» می باشد 

البته سوره( نهم) چون اتمام حجت و پیام تند به مشرکین است، بدین جهت « بسم الله ...» ندارد ولی در سوره نمل( بیست و هفتم) درآیه

30 به عنوان سرآغاز نامه سلیمان (ع) « بسم الله الرحمن الرحیم» آمده است و در نتیجه این جمله در تمام قرآن 114 بار آمده است.

 علم تفسیر

علـم فهمیـدن معانی قرآن و استخراج احکام آن، تفسیر نامیده شده است و خود کلمه تفسیر به معنی توضیح می باشد. شرط ضروری این

علم آشنایی با ادبیات عرب یعنی لغت عربی، صرف، نحو، معانی،بیان و ... می باشد. و مسلم است که:

درتفسیر قرآن، انسان باید بکوشد که مراد خدا را درک نمود و آن را میـزان و الگـوی عقاید خود قرار دهـد، نه اینکه عقاید خود را بر قرآن 

تحمیل نماید که چنین عملی را تفسیر به رأی می نامند. این حدیث نبوی معروف است که فرمود:« من فسر القران برایه فلیتبوا مقعده من

النار» ترجمه کسی که قرآن را با رأی خود تفسیر کند باید جای نشستن خود را در اتش جهنم در نظر گیرد! (حتماً بداند که در آتش خواهد

بود.)

 نام های قرآن

قرآن مجید نام های بسیاری دارد که از نظر زبان فارسـی، بعضی اسـم و برخی صفت می باشند. ( اگر چه در دستور زبان عربی موصوف و

صفت هر دو اسم حساب می شوند.)

شماره نام های قرآن 55 و یا بیشتر از آن است و اینک 20 نام ( 12 اسم و 8 صفت) را با آیات مربوطه ذیلاً نقل و ترجمه می کنیم.( برای

سهولت حفظ کردن آنها، آیات کوتاه تر را انتخاب نموده و یا قسمت کوتاهی از آیه را آورده ایم.)

 الف ـ نام ها

1) قرآن ـ به معنی خوانده شده یا مجموعه ی آیات و سور « شهر رمضان الذی فیه القرآن» ترجمه: (ماه روزه) ماه رمضان که قرآن درآن

نازل شد.

2) فـرقـان ـ به معنـی جداکننده حق از باطل یا به معنی به تدریج نازل شده « تبارک الذی نزل الفرقان علی عبده لیکون للعالمین نذیرا»

ترجمه: منشأ هر خیر و برکت خدایی است که فرقان را بر بنده اش نازل کرد تا آن که جهانیان را بیم دهد.

3) کتاب ـ به معنی مجموعه آیات و سور « ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین» ترجمه: این کتاب که هیچ شکی در آن وجـود نـدارد،

هدایت کننده پرهیز کاران است.

4) ذکر ـ به معنـی یادآوری « انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون» ترجمـه: یقیناً ما خودمان،ذکر ( قرآن) را فرستادیم و با کمـال قـدرت

نگهبان آنیم.

5) تنزیل ـ به معنی به تدریج نازل شده « تنزیل من الرحمن الرحیم» ترجمه: (قرآن) تنزیلی از جانب خداوند بخشنده مهربان است.

6 ، 7 ، 8 و 9) موعظه ـ شفاء ـ هدی ـ رحمت. به ترتیب به معنای پند و اندرز ـ بهبودی بخش امـراض باطنـی ـ راه نماینـده ـ نعمـت و

وسیله ی بهره مندی « یا ایها الناس قد جائتکم موعظه من ربکم و شفاء لما فی الصدور و هدی و رحمه للمؤمنین» ترجمه: ای مردم برای

شما از جانب خدا پند و اندرزی و شفائی برای بیماری های باطنی آمده است که در عین حال هدایت و رحمتی برای مؤمنان است.

10) مهیمن ـ به معنی نگهبان حقیقت ادیان و حقایق کتـب آسمانی پیـش از خـود،« و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من

الکتاب و مهیمنا علیه» ترجمه: ما قرآن را براستی و درستی بر تو نازل کردیم در حالیکه کتب آسمانی پیش از خـود را تصدیـق و حقیقـت

آنها را حفظ می کند.

11) نور ـ به معنی روشنی و روشنگری « و اتبعو النور الذی انزل معه » ترجمه: و پیروی کردند از نوری که با وی (محمّد) نازل شده است.

12) روح ـ به معنی اساس و بنیاد اسلام و اخلاق انسانی « و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا» ترجمه: و این چنین وحی کردیم به سوی

تو روحی از امر خود.

 ب ـ صفات

1) مجید ـ به معنی بزرگ « والقران المجید» ترجمه: قسم به قرآن مجید

2) عزیز ـ به معنی غالب و منیع و شکست ناپذیر « و انه لکتاب عزیز» ترجمه: راستی که قرآن کتاب عزیزی است.

3) کریم ـ به معنی بزرگوار « انه لقران کریم» ترجمه: راستی که این کتاب قرآنی بزرگوار است.

4) عظیم ـ به معنی بزرگ « و لقد اتیناک سبعا من المثانی و القران العظیم»ترجمه: ما به تو (ای پیامبر)هفت آیه« مثانی»و قرآن عظیم را

دادیم. « مثانی» به معنی آیه های دوبار نازل شده و یا دو بار در نماز خوانده شده است که مقصود آیات سوره حمد می باشد.

5) مبین ـ به معنی آشکار و روشنگر « تلک ایات الکتاب المبین» ترجمه: اینها، آیه های کتاب روشن است.

6) حکیم ـ به معنی محکم و پر از حکمت « والقران الحکیم انک لمن المرسلین» ترجمه: سوگند به قرآن پرحکمت که تـو از فرستادگـان

الهی هستی.

7) عربی ـ به معنی نازل شده به زبان عربی « و کذلک انزلناه قرانا عربیا» ترجمه: و این چنین آن را قرآنی به زبان عربی نازل کردیم.

8) مبارک ـ به معنی سودمند و نافع « و هذا ذکر مبارک انزلناه» ترجمه: و این ذکری مبارک است که نازل کرده ایم.

 آغاز خلقت عالم از نظر قرآن

علم هیأت ثابت کرده است که در ابتدای خلقت، کرات آسمانی به صورت گاز به هم چسبیده و متصل بودند و بعدها به مـرور زمان بر اثـر

فشردگی و تراکم شدید گاز تبدیل به جسم شدند. این واقعیّت علمی اوّلین بار توسط « لاپلاس»، ریاضی دان و منجّم مشهـور فرانسـوی

در حدود دو قرن پیش اظهار گردید و امروز نجوم جدید با دستاوردهای جدید خود صحّت فرضیه ی علمی لاپلاس را ثابت کرده است.

بر اساس همین عقیده است که دانشمندان دریافته اند 67 عنصری که کره ی عظیم خورشید راتشکیل می دهند تشکیل دهنده ی کره ی

خاکی ما نیز هستند؛ عناصری از قبیل هیدروژن، هلیوم، کربن، ازت، اکسیژن، فسفر، آهن و... همچنین دانشمندان دریافته اند عناصری که

در خورشید و زمین یافت می شوند، در سایر کرات نیز کم و بیش وجود دارند، چنانکه محققان بامطالعه بر روی سنگهای آسمانی، مشابهت

عناصر زمین با سنگ های آسمانی را دریافته اند و می گویند:همان عناصری که در زمین وجود دارند،عیناً در سنگهای آسمانی نیزبه چشم

می خورند.

« ژرژ گاموف» مـی نویسـد: زمین و خورشید از گاز هـای بسیـار سـوزانی که در چندین میلیارد سـال پیـش بـوده اند به وجـود آمـده اند.   

دکتر « بوکای» می گوید: کوچکترین تخالفی میان معلومات قرآنی و روش جدید راجع به تشکّل جهان ( که از تـوده ی عظیم گـاز و دود

به وجود آمده) وجود ندارد.

از مطالب فوق چنین نتیجه می گیریم که جهان با مجموعه ی میلیاردها کهکشان و کراتـش در ابتـدای آفرینش به صـورت گـاز به هـم

چسبیده و پیوسته بوده است تا اینکه انفجار عظیمی رخ داد، که هنوز صدای مهیب و وهشتنـاک آن در 15 میلیارد سـال پیـش، از طریـق     

دستگاه های حسّاس، به گوش منجمان می رسد. این مطلبی است که قرآن کریم در عصر جاهلیت و عصـری که جهـل و نادانی سراسـر

سرزمین حجاز را فرا گرفته بود، صریحاً در دو آیه از روی آن پرده برداشته است.

آیه اول: ثم استوی الی السماء وهی دخان ... . ترجمه: پس، پرداخت به آسمان در حالی که گازی و دودی شکل بود ... .    

آیه دوم: او لم یر الذین کفروا ان السموات و الارض کانتا رتقا ففتقنا هما ... . ترجمه: آیا کافران نمی نگرند که آسمانها و زمین به یکدیگـر

متصل و چسبیده بودند و ما آنها را جدا کردیم ؟...